Τι λένε οι φήμες για την επίθεση της Αμερικής στο Ιράν. Γιατί η μεγάλη παγκόσμια υπερδύναμη χάνει την δύναμή της;
Οι φήμες θέλουν το Ιράν και την Ινδία να διαπραγματεύονται την ανταλλαγή πετρελαίου με χρυσό. Κάτι τέτοιο θα πλήξει καίρια την αξία του δολαρίου, και θα αυξήσει τις εντάσεις στη περιοχή. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ συμφώνησαν να επιβάλλουν αυστηρές οικονομικές και εμπορικές κυρώσεις στο Ιράν, ώστε να το αναγκάσουν να εγκαταλείψει τα πυρηνικά του σχέδια. Αυτή όμως η προσέγγιση δεν θα έχει αποτέλεσμα.
Το Ιράν δεν είναι απομονωμένο, και διαθέτει φίλους όπως η Ινδία, που θα το στηρίξουν. Στο τέλος, η Αμερική θα υποχωρήσει, ή θα αναγκαστεί να παραδεχτεί ότι το βασικό της πρόβλημα είναι η τυχόν υποβάθμιση του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα.
Μια συμφωνία του 1970 καθιέρωσε το δολάριο ως το μόνο νόμισμα αγοράς και πώλησης αργού πετρελαίου, με αποτέλεσμα την εξέλιξή του σε παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Ακολούθησε η μεγάλη ζήτηση για δολάρια, κάτι που αύξησε την αξία του, ενώ η συγκέντρωση δολαρίων από τα διάφορα κράτη διευκόλυνε τις ΗΠΑ στο να διαθέτουν άφθονη πίστωση.
Αυτό οδήγησε στην υπερχρέωση των ΗΠΑ, και στην αύξηση της ανεργίας για τους πολίτες της. Το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα παραπαίει, και η οικονομία της είναι κάθε άλλο παρά υγιής. Αυτή δεν είναι εικόνα μιας παγκόσμιας υπερδύναμης, και κάποιες χώρες το έχουν αντιληφθεί, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να απομακρύνονται από το δολάριο, ειδικά στην αγορά πετρελαίου.
Αν το δολάριο χάσει την προνομιακή του θέση, η Αμερική θα κινδυνεύσει. Ένα μεγάλο μέρος της υψηλής αξίας του οφείλεται στο ότι χρησιμοποιείται μονοπωλιακά στις συναλλαγές πετρελαίου. Αν αυτό πάψει, η αξία του θα καταρρεύσει. Κάποια νομίσματα θα πάρουν αξία, κάποια άλλα όχι. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως θα ανέβει αλματωδώς η αξία του χρυσού.
Το 1975, ο πρόεδρος Νίξον έπεισε την Σ. Αραβία να πληρώνεται σε δολάρια για το πετρέλαιο της, ως αντάλλαγμα της αμερικανικής προστασίας από την ΕΣΣΔ. Το 1975, οι χώρες του OPEC συμφώνησαν και αυτές. Έτσι, όλες οι χώρες του κόσμου άρχισαν να μαζεύουν δολάρια για να αγοράζουν πετρέλαιο.
Το εν λόγω σύστημα ήταν προς όφελος των ΗΠΑ, αφού αυξήθηκε η παγκόσμια ζήτηση δολαρίων, και η Αμερική απέκτησε τρομερές πιστωτικές δυνατότητες. Στην ουσία, οι ΗΠΑ έλεγχαν το παγκόσμιο πετρέλαιο, αφού η αξία του συναρτάται από το δολάριο, το οποίο τυπώνουν και ελέγχουν οι ίδιες. Πέραν του πετρελαίου, το δολάριο έγινε κυρίαρχο και σε όλες τις υπόλοιπες εκφάνσεις του παγκόσμιου εμπορίου, με αποτέλεσμα όλος ο κόσμος να το χρησιμοποιεί για τις διάφορες συναλλαγές του.
Όλα αυτά συνετέλεσαν στην άνθηση της αμερικανικής οικονομίας, που ακόμη και αν δεν τα πήγαινε καλά σε εσωτερικό επίπεδο, το γεγονός ότι το δολάριο ήταν το κυρίαρχο παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, αρκούσε.
Το ισχυρό δολάριο επέτρεπε στην Αμερική να εισάγει φτηνά, στην ουσία επιδοτώντας τον Αμερικανό καταναλωτή, εις βάρος όλων των υπολοίπων. Αυτό όμως είχε μια αρνητική συνέπεια. Επλήγη η αμερικανική παραγωγή, και οι θέσεις εργασίας μετανάστευσαν σε τρίτες χώρες, με αποτέλεσμα να θιγεί ανεπανόρθωτα η αμερικανική οικονομία.
Αν η αγορά πετρελαίου δεν γίνεται με δολάρια, τότε κανένα κράτος δεν θα το «κυνηγάει», με αποτέλεσμα σύντομα να χάσει την αξία του. Έτσι, σήμερα όλοι πιστεύουν πως η Αμερική θέλει να ξεκινήσει πόλεμο για να προστατεύσει τις πηγές πετρελαίου, αλλά η αλήθεια είναι ότι απλά θέλει να προστατέψει το δολάριο, διατηρώντας το «πετροδολαριακό» σύστημα.
Ένα καλό παράδειγμα είναι ο πόλεμος του Ιράκ. Έως το 2000 καμία χώρα του OPEC δεν είχε τολμήσει να παραβιάσει το ισχύον σύστημα, και κανένας δεν απειλούσε την κυριαρχία του δολαρίου. Η Γαλλία όμως, και κάποιες άλλες χώρες της ΕΕ έπεισαν τον Σαντάμ να τους πουλάει πετρέλαιο με αντάλλαγμα τρόφιμα σε ευρώ. Έως τον Μάρτιο του 2003, κι άλλες χώρες έδειξαν παρόμοιο ενδιαφέρον, όπως το Ιράν, η Ρωσία, η Βενεζουέλα, και η Ινδονησία. Το 2002, ο εκπρόσωπος του Ιράν προσκλήθηκε στην ΕΕ προκειμένου να συζητηθεί το ενδεχόμενο πώλησης ιρανικού πετρελαίου σε ευρώ.
Όλα αυτά απειλούσαν το δολάριο. Έτσι, τον Μάρτιο του 2003, οι ΗΠΑ εισέβαλλαν στο Ιράκ, τερματίζοντας το πρόγραμμα πώλησης του πετρελαίου του σε ευρώ. Υπάρχουν και άλλα παραδείγματα. Τον Φεβρουάριο του 2011, ο επικεφαλής του ΔΝΤ Dominique Strauss-Kahn ζήτησε να υπάρξει ένα νέο παγκόσμιο νόμισμα, απέναντι στο δολάριο. Η συνέχεια είναι γνωστή σε όλους.
Το κόστος ενός πολέμου για την Αμερική είναι τεράστιο. Όμως το κόστος της κατάρρευσης του συστήματος του δολαρίου θα ήταν ακόμη πιο μεγάλο για τις ΗΠΑ. Αν το πετρέλαιο αρχίσει να πουλιέται σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα, ή σε χρυσό, τότε το δολάριο θα γίνει ασήμαντο, και η Αμερική θα χάσει την παντοδυναμία της.
Το Ιράν μπορεί να είναι απομονωμένο από τις ΗΠΑ και την Δυτική Ευρώπη, αλλά έχει πολλούς φίλους και συμμάχους. Έχει την Βενεζουέλα, και την Ινδία.
Η Ελλάδα αντιτίθεται στις κυρώσεις της ΕΕ, διότι το Ιράν της πουλάει πετρέλαιο με πίστωση. Η Ν. Κορέα και η Ιαπωνία θέλουν να εξαιρεθούν από το εμπάργκο, επειδή βασίζονται στο ιρανικό πετρέλαιο. Και επίσης, η Τεχεράνη διατηρεί άριστες σχέσεις σε όλα τα επίπεδα με την Μόσχα. Τέλος υπάρχει και η Κίνα η οποία αποτελεί σημαντικό εμπορικό εταίρο του Ιράν, η οποία θα συνεχίσει να συναλλάσσεται μαζί του, ασχέτως των αμερικανικών κυρώσεων, και μάλιστα θα ωφεληθεί αφού θα πέσουν οι τιμές αγοράς του ιρανικού αερίου και πετρελαίου.
Έτσι, το Ιράν θα συνεχίσει να πουλάει πετρέλαιο στους φίλους του, και όχι σε δολάρια. Ήδη υπάρχουν συζητήσεις με την Ινδία, που θέλει να δίνει χρυσό για το πετρέλαιο που προμηθεύεται, αλλά και με τις Ρωσία και Κίνα που θέλουν να το αγοράζουν με τα δικά τους νομίσματα. Η Ινδία ήδη συναλλάσσεται με την Κίνα σε γιουάν, ενώ εδώ και ένα χρόνο η Ρωσία και η Κίνα χρησιμοποιούν ρούβλια και γιουάν στις μεταξύ τους συναλλαγές. Κάτι ανάλογο είναι στα σκαριά και μεταξύ Κίνας και Ιαπωνία.
Αν λοιπόν βγει από τη μέση η ΕΕ, το ιρανικό πετρέλαιο (2.4 εκατ. βαρέλια την ημέρα) θα συνεχίσει να πωλείται, αλλά όχι σε δολάρια. Βλέποντας όλα αυτά, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε τους λόγους που η Αμερική αυξάνει τις εντάσεις στον περσικό κόλπο. Θέλει να προλάβει τις εξελίξεις που οδηγούν στην απομάκρυνση από το δολάριο, και τις οποίες οδηγούν το Ιράν, η Ινδία, η Κίνα, και η Ρωσία.
Το πρόσχημα είναι η δήθεν κατασκευή πυρηνικών όπλων από το Ιράν, κάτι όπως που η αρμόδια ΙΑΕΑ δεν επιβεβαιώνει. Οι επιθεωρητές της δεν βρήκαν καμία ένδειξη κατασκευής πυρηνικών όπλων. Και εν πάση περιπτώσει, γιατί δεν ασχολούνται οι Αμερικάνοι με το πυρηνικό Πακιστάν, ή την πυρηνική Β. Κορέα;
Η Ρωσία, η Ινδία, και η Κίνα, που αποτελούν συμμάχους του Ιράν, παράγουν χρυσό. Αν βγει το δολάριο από τη μέση, και αν το παγκόσμιο συναλλαγματικό ζήτημα γίνει σύνθετο, οι χώρες αυτές μπορούν κάλλιστα να αγοράζουν πετρέλαιο με χρυσό. Ιστορικά, όποτε υπάρχουν κάποιες παγκόσμιες νομισματικές επιπλοκές, ο χρυσός επανέρχεται στο προσκήνιο ως σταθερή αξία.
Το 2012 μπορεί να μείνει στην ιστορία ως η χρονιά που ο πλανήτης εγκατέλειψε το δολάριο. Αν η κάθε χώρα αρχίσει να χρησιμοποιεί εναλλακτικά νομίσματα στην αγορά πετρελαίου, το δολάριο θα εξαφανιστεί.
Αυτό αποτελεί άσχημη προοπτική για την υπερχρεωμένη Αμερική. Το μόνο που την βοηθάει είναι η σημερινή αξία του νομίσματός της ως παγκόσμιο αποθεματικό. Αν αυτό πάψει να υπάρχει, θα πάψουν να υπάρχουν και όλα τα πλεονεκτήματα, και οι επιδοτήσεις , που συντηρούν τον αμερικανικό τρόπο ζωής.
Τώρα, το μεγάλο ερώτημα είναι το ποιος θα ωφεληθεί από αυτές τις εξελίξεις. Τα νομισματικά παιχνίδια ενέχουν σοβαρούς κινδύνους, και απαιτούν σύνθετες αναλύσεις και προβλέψεις. Ο μόνος σίγουρος τρόπος αποφυγής των συνεπειών είναι ο χρυσός. Πρόκειται για την πιο αξιόπιστη αξία, αφού στηρίζεται από κάποια υλική αξία. Για αυτό και αποτελεί το τελευταίο καταφύγιο των απανταχού επενδυτών, όταν οι καιροί είναι δύσκολοι.
Διαβάστε ακόμη εμπάργκο ιρανικού πετρελαίου: πως επηρεάζει την Ελλάδα.
