ELA. Το ακούμε συνέχεια τα προηγούμενα 24ωρα (να ναι καλά η Ραχήλ!) αλλά λίγοι το θυμόμαστε.
Στο ELA (Emergency Liquidity Assistance) καταφεύγουν τράπεζες που δεν έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από το ευρωσύστημα, γιατί δεν έχουν να δώσουν ενέχυρα με την ελάχιστη πιστοληπτική διαβάθμιση που απαιτεί η ΕΚΤ.
Σε τράπεζες φερέγγυες και αξιόχρεες, με κεφάλαια θετικά και ικανοποιητικές εξασφαλίσεις παραχωρείται ρευστότητα στις τράπεζες της ζώνης του ευρώ μέσω του μηχανισμού ELA (Emergency Liquidity Assistance – Επείγουσα Παροχή Ρευστότητας).
Ο μηχανισμός ELA αξιοποιείται σε περιπτώσεις κρίσεων δεδομένου ότι οι κεντρικές τράπεζες έχουν ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν ως νομισματικές αρχές αλλά και στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους για συμβολή στην ομαλή λειτουργία των συστημάτων πληρωμών και στη διασφάλιση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.
Το ELA παραχωρείται σε πιστωτικά ιδρύματα έναντι ικανοποιητικής εξασφάλισης. Γενικώς, το νομισματικό αυτό εργαλείο αξιοποιείται σε έκτακτες καταστάσεις για ιδρύματα τα οποία δεν έχουν ικανοποιητική ρευστότητα προσωρινά και τα οποία δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ρευστότητα μέσω των αγορών ή μέσω της συνήθους συμμετοχής τους σε πράξεις ρευστότητας.
Η παροχή ρευστότητας μέσω ELA διέπεται από μια αυστηρή απαγόρευση η οποία περιλαμβάνεται στη Συνθήκη εγκαθίδρυσης της ΕΕ (άρθρο 101, Κανονισμός 3603/93) και αποκλείει τη νομισματική χρηματοδότηση (monetary financing) – δηλαδή τη χρηματοδότηση κρατικού προϋπολογισμού μέσω της νομισματικής πολιτικής.
Δεν είναι αυτόματη
Η χρηματοδότηση μέσω ELA στην ευρωζώνη δεν είναι αυτόματη για ένα πιστωτικό ίδρυμα. Το κλειδί βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της κάθε εθνικής κεντρικής τράπεζας η οποία λαμβάνει υπόψη για την απόφασή της την κρισιμότητα της κατάστασης ώστε να λειτουργήσει ως δανειστής έσχατης ανάγκης (lender of last resort).
Η ρευστότητα τύπου ELA δεν πρέπει να θεωρείται ως πρωταρχικό μέσο για διαχείριση χρηματοοικονομικών κρίσεων αφού είναι προσωρινό εργαλείο και χρησιμοποιείται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Σύμφωνα με την πρακτική αλλά και τους κανονισμούς, εάν παρατείνεται σε χρόνο και η τράπεζα στην οποία παραχωρείται συνεχίζει να μην μπορεί να αντλήσει ρευστότητα με άλλα μέσα, οι κεντρικές τράπεζες οδηγούν σε λύση ιδιωτικού τομέα. Εάν αυτή δεν εξευρεθεί, τότε λαμβάνονται ειδικά εποπτικά μέτρα για προστασία του συστήματος θέτοντας περιορισμούς στη λειτουργία της τράπεζας, ενεργοποιούνται τα σχέδια προστασίας καταθέσεων και τελικά η τράπεζα οδηγείται σε εκκαθάριση.
Η ψηφοφορία
Η εθνική κεντρική τράπεζα αναλαμβάνει την ευθύνη της παραχώρησης ρευστότητας μέσω ELA λαμβάνοντας εξασφαλίσεις που η ίδια θεωρεί ως ικανοποιητικές. Το ELA παραχωρείται με βάση τους κανονισμούς σε φερέγγυες τράπεζες. Το ρίσκο τυχόν ζημιών από κατάρρευση της τράπεζας αναλαμβάνεται από την εθνική κεντρική τράπεζα, πλην όμως δημιουργούνται και αυξημένες υποχρεώσεις της εθνικής κεντρικής τράπεζας προς το Ευρωσύστημα.
Στην περίπτωση του Ευρωσυστήματος, η κάθε εθνική κεντρική τράπεζα ενημερώνει για την πρόθεσή της να παραχωρήσει ELA τις τράπεζες του Ευρωσυστήματος (ΕΚΤ και εθνικές κεντρικές τράπεζες).
Δεν χρειάζεται μεν την έγκρισή τους, πλην όμως εάν μια τράπεζα έχει ένσταση τότε το θέμα τίθεται σε ψηφοφορία σε συνεδρία του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, σύμφωνα με το άρθρο 14.4 του καταστατικού της ΕΚΤ. Σε μια τέτοια ψηφοφορία η θέση υπέρ ή κατά του ELA περνά με ειδική πλειοψηφία δύο τρίτων, δηλαδή 16 ψήφων.
Η περίπτωση Λαϊκής
Στην περίπτωση της Λαϊκής και της άντλησης ρευστότητας μέσω του ELA τα πράγματα έχουν ως εξής: Η Λαϊκή θεωρείται από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου ως φερέγγυα τράπεζα επειδή η τελευταία λαμβάνει θετικά υπόψη το ομόλογο της Κυπριακής Δημοκρατίας ύψους 1,8 δις ευρώ που παραχωρήθηκε τον Ιούνιο του 2012 για την ανακεφαλαιοποίηση της.
Πλην όμως, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν είναι αξιολογημένη πλέον σε επενδυτική βαθμίδα και συνεπώς για την ΕΚΤ, τα ομόλογά της δεν έχουν αποδεκτή αξία.
Το γεγονός ότι η Λαϊκή Τράπεζα εξακολουθεί εδώ και πέραν του ενάμιση χρόνου να λαμβάνει ρευστότητα μέσω ELA – που πλησιάζει τα δέκα δις ευρώ – ενώ τα κεφάλαιά της είναι θετικά μόνο και μόνο λόγω του κρατικού ομολόγου (διαφορετικά θα ήταν αρνητικά), οφείλεται στο ότι η ΕΚΤ ουσιαστικά «κλείνει τα μάτια της».
Ήταν συνεπώς βάσιμη η απειλή ΕΚΤ ότι αν δεν δεχόμασταν τη συμφωνία για το κούρεμα θα έκοβε το ELA, δηλαδή τη ρευστότητα στη Λαϊκή; Η απάντηση είναι θετική, πλην όμως δεν θα γινόταν αυτόματα. Θα καλείτο συνεδρία του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ (ακόμη και μέσω τηλεδιάσκεψης) και θα τίθετο σε ψηφοφορία. Εάν εξασφαλίζονταν 16 ψήφοι θετική για τον τερματισμό του ELA, θα πραγματοποιείτο η απειλή ΕΚΤ.
Θα ήταν μήπως δύσκολη η εξασφάλιση 16 θετικών ψήφων; Μάλλον όχι δεδομένης της προσωρινής φύσης του ELA ως εργαλείο νομισματικής πολιτικής, των κανονισμών αλλά και του γεγονότος ότι η τράπεζα θεωρείτο φερέγγυα μόνο για να διευκολυνθεί η Κύπρος προσωρινά μέχρι την υπογραφή Μνημονίου.
Τι γίνεται αν κοπεί το ELA;
Τα ποσά που έχουν πάρει οι δύο κυπριακές τράπεζες Λαϊκή και Κύπρου μέσω ELA – συνολικά γύρω στα 11 δις ευρώ – παραμένουν στους ισολογισμούς τους σε περίπτωση που διακοπεί η παροχή ρευστότητας ELA. Οι εξασφαλίσεις που έδωσαν προκειμένου να πάρουν τη ρευστότητα παραμένουν στην κυριότητα της ΚΤΚ.
Το ευρωσύστημα – αν η ΚΤΚ διατηρεί αρνητική θέση στο πλαίσιο του TARGET 2 – ζητεί εξόφληση από την ΚΤΚ. Σήμερα η ΚΤΚ δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει αυτό το ποσό.
Τι γίνεται με τις άλλες τράπεζες;
Δεδομένου ότι η Κύπρος παραμένει στη ζώνη του ευρώ, οι άλλες κυπριακές τράπεζες μπορούν να ζητήσουν ρευστότητα από την ΚΤΚ μέσω ELA, σε περίπτωση που τη χρειαστούν, αν για παράδειγμα αποσυρθούν μεγάλα κεφάλαια καταθέσεων. Η ΚΤΚ και η ΕΚΤ δεν μπορούν να φέρουν ένσταση δεδομένου ότι οι τράπεζες αυτές θα είναι φερέγγυες και δεδομένου ότι έχουν τις δέουσες εξασφαλίσεις.
Διαβάστε πόσα εκ. αναλήψεις έγιναν λόγω του ELA και ποιες οι 2 ελληνικές τράπεζες ζήτησαν έκτακτη ρευστότητα.
