Ποια η δραματική κατάσταση στις τράπεζες; Γιατί κλείνουν καταστήματα και ΑΤΜ;
Στον τραπεζικό τομέα έγινε πραγματική «σφαγή» εργαζομένων στη διάρκεια της οκτάχρονης οικονομικής κρίσης: Χάθηκαν 23.537 θέσεις εργασίας και ο συνολικός αριθμός των τραπεζοϋπαλλήλων μειώθηκε κατά 35,6%.
Παράλληλα οι τράπεζες συρρίκνωσαν τα δίκτυα τους κλείνοντας περίπου τα μισά καταστήματα και αποσύροντας από τη λειτουργία περίπου 1 στα 3 ΑΤΜ. Ετσι, αυξήθηκε κατά 71% ο αριθμός των πελατών που πρέπει να εξυπηρετηθούν ανά κατάστημα και είναι τώρα υπερδιπλάσιος του μέσου ευρωπαϊκού όρου.
Εκτός από τους τραπεζοϋπαλλήλους που έχασαν δουλειές, ή επωμίσθηκαν πρόσθετο φόρτο εργασίας, τις συνέπειες «πληρώνουν» και οι συναλλασσόμενοι με τις τράπεζες: Ηπρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες είναι πλέον δύσκολη για εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους της επαρχίας – ιδιαίτερα των απομονωμένων περιοχών, όπου έκλεισαν πολλά υποκαταστήματα τραπεζών.
Το επισημαίνουν 73 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, σε ερώτηση που κατέθεσαν ερώτηση για τον υπουργό Οικονομίας –Ανάπτυξης, ζητώντας να πληροφορηθούν
• Τι πρωτοβουλίες σκοπεύει να αναλάβει προκειμένου να εξασφαλισθεί η πρόσβαση των πολιτών στην «καθολική τραπεζική υπηρεσία»
• Αν θα απευθύνει συστάσεις προς την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και την Τράπεζα της Ελλάδας, προκειμένου οι τέσσερις τουλάχιστον συστημικές τράπεζες να προσέλθουν σε διαδικασία συνεννόησης, ώστε να μην αφήνονται δυσπρόσιτες περιοχές χωρίς τραπεζικό κατάστημα και ΑΤΜ
Η ερώτηση, που έγινε με πρωτοβουλία του βουλευτή Ηλείας Μάκη Μπαλαούρα και προσυπογράφεται από 72 βουλευτές, συνοδεύεται από εμπεριστατωμένη ανάλυσητων εξελίξεων στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, με επισημάνσεις για τον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές τράπεζες προσπάθησαν να περιορίσουν τις λειτουργικές τους δαπάνες στην περίοδο της κρίσης.
Το πλήρες κείμενο:
«Με την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην Ευρώπη, το 2008-2009, πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες σε διάφορες χώρες διασώθηκαν με χρήματα των φορολογουμένων, και το χρηματοπιστωτικό σύστημα οδηγήθηκε με διάφορους τρόπους σε συρρίκνωση. Τα προβλήματα του τραπεζικού τομέα, αν και υπήρξαν πανευρωπαϊκά, είχαν διαφορετικές ρίζες και προσέλαβαν διαφορετική ένταση σε κάθε χώρα: οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου αντιμετώπισαν πολύ μεγαλύτερα προβλήματα με το τραπεζικό τους σύστημα από τις χώρες του Ευρωπαϊκού Βορρά.
Στην Ελλάδα οι τράπεζες βρέθηκαν σε δεινή θέση μετά το PSI των ελληνικών ομολόγων και τη δραματική αύξηση των κόκκινων δανείων εξ αιτίας της συρρίκνωσης εισοδημάτων και χρειάσθηκαν αλλεπάλληλες ενέσεις κεφαλαίων από το ελληνικό δημόσιο προκειμένου να καλύψουν τις ζημιές τους. Παράλληλα, συμφώνησαν με τις ευρωπαϊκές αρχές να εκτελέσουν σχέδια αναδιάρθρωσης, προχωρώντας σε πώληση θυγατρικών στο εξωτερικό, αποχώρηση από μη τραπεζικές δραστηριότητες, μείωση συμμετοχών, μείωση του κόστους λειτουργίας τους κ.λπ.
Στο πλαίσιο της επιδίωξης για μείωση του κόστους λειτουργίας τους, οι τράπεζες προχώρησαν σε μείωση του αριθμού των υπαλλήλων τους, των τραπεζικών καταστημάτων και των ΑΤΜ. Μέσα στην 8ετία 2008-2016 χάθηκαν 23.537 θέσεις εργασίας στις τράπεζες, απώλεια που ισοδυναμεί με μείωση του αριθμού των τραπεζικών υπαλλήλων κατά 35,6%.
Μετά τις συρρικνώσεις αυτές, το 2016 στην Ελλάδα ο μέσος αριθμός των ατόμων που έπρεπε να εξυπηρετούνται από ένα τραπεζικό κατάστημα έφτασε τα 4.624, ενώ το 2008 ήταν μόλις 2.704 – μέσα σε 8 χρόνια δηλαδή ο μέσος αριθμός των ατόμων που πρέπει να εξυπηρετούνται ανά τραπεζικό κατάστημα αυξήθηκε κατά 71%.
Σήμερα ο αριθμός των ατόμων που πρέπει να εξυπηρετούνται ανά τραπεζικό κατάστημα στην Ελλάδα είναι υπερδιπλάσιος του μέσου όρου της Ευρωζώνης όπου μόλις 2.278 άτομα πρέπει να εξυπηρετούνται ανά τραπεζικό κατάστημα.
Παράλληλα οι τράπεζες έκλεισαν σχεδόν 1 στα 2 τραπεζικά καταστήματα και απέσυραν από τη χρήση 1 στα 3 ΑΤΜ.
Αυτό που προβληματίζει είναι το τι σημαίνει το μεγάλο μέγεθος της συρρίκνωσης του ελληνικού τραπεζικού τομέα για την πρόσβαση των πολιτών σε τραπεζικές υπηρεσίες. Ο παράλληλος περιορισμός του αριθμού των τραπεζικών υποκαταστημάτων αλλά και του αριθμού των ΑΤΜ, και μάλιστα χωρίς να έχει μεσολαβήσει κάποιος συντονισμός μεταξύ των τραπεζών, ως προς το ποια καταστήματα και ΑΤΜ θα κλείσουν και ποια θα μείνουν ανοιχτά και σε ποιες γεωγραφικές ζώνες, οδηγεί στον αποκλεισμό μεγάλων περιοχών από τραπεζικές υπηρεσίες.
Δεδομένης της πολύ διαφορετικής διασποράς του πληθυσμού στην ύπαιθρο και τα μεγάλα αστικά κέντρα, στα μεγάλα αστικά κέντρα η πρόσβαση των ανθρώπων στα τραπεζικά καταστήματα και τα ΑΤΜ, παρά τη συρρίκνωση του αριθμού τους, παραμένει σχετικά εύκολη. Έχει δυσκολέψει όμως πάρα πολύ, σε βαθμό αποκλεισμού, η πρόσβαση για τους ανθρώπους των απομακρυσμένων αγροτικών και ορεινών περιοχών, ή και ορισμένων μικρότερων νησιωτικών περιοχών.
Έχει δυσκολέψει πολύ η πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες, κυρίως των αγροτών και κτηνοτρόφων που συναλλάσσονται υποχρεωτικά με τη διάδοχο της Αγροτικής τράπεζας, Τράπεζα Πειραιώς, η οποία κλείνει τραπεζικά καταστήματα. Έχει δυσκολέψει πολύ, επίσης, η πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες εν γένει για ορισμένες κοινωνικές ομάδες (ηλικιωμένους, ΑΜΕΑ, χαμηλής μόρφωσης, κλπ). Τέλος, ας σημειωθεί πως η μεγάλη συρρίκνωση των τραπεζικών υπηρεσιών σε ένα τόπο, επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη, αποκλείοντας και από τον τουρισμό.
Επειδή, σύμφωνα με τον Οδηγό Εφαρμογής των Κανόνων της ΕΕ (29/4/2013), ηκαθολική τραπεζική υπηρεσία (λογαριασμός πληρωμών με βασικά χαρακτηριστικά) μπορεί να χαρακτηρισθεί ως Υπηρεσία Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ), δηλαδή ως οικονομική υπηρεσία με γενικό δημόσιο όφελος βάσει κριτηρίου γενικού συμφέροντος και είναι στην αρμοδιότητα του κάθε κράτους να την ορίσει και να διασφαλίσει την παροχή της σε όλους τους κατοίκους της χώρας με ενιαίο τρόπο,
Επειδή, σύμφωνα με την Οδηγία 2014/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συνεδρίου (23/7/2014) (Άρθρο 16§1), «τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι οι λογαριασμοί πληρωμών με βασικά χαρακτηριστικά προσφέρονται στους καταναλωτές από όλα τα πιστωτικά ιδρύματα ή από επαρκή αριθμό πιστωτικών ιδρυμάτων για να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε αυτούς όλων των καταναλωτών στην επικράτειά τους και να αποτραπούν οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού»,
Ερωτάται ο κ. Υπουργός:
– Ποιες πρωτοβουλίες σκέφτεται να πάρει προκειμένου το ελληνικό κράτος να ορίσει την καθολική τραπεζική υπηρεσία και να εξασφαλίσει την ενιαία πρόσβαση των πολιτών και των μη πολιτών σε αυτήν;
– Εξετάζει το ενδεχόμενο να απευθύνει συστάσεις προς την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών και την Τράπεζα της Ελλάδας, προκειμένου οι τέσσερις τουλάχιστον συστημικές τράπεζες να προσέλθουν σε μια διαδικασία συνεννόησης, ώστε να μην αφήνονται δυσπρόσιτες περιοχές χωρίς τραπεζικό κατάστημα και ΑΤΜ;»
