Ποιοι εξώθησαν τον Μιχάλη Σάλλα σε παραίτηση από την Τράπεζα Πειραιώς και γιατί;
Ο Μιχάλης Σάλλας ήταν μόλις 24 ετών, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου τον κάλεσε, ειδικά αυτόν, για να είναι ένας από τους 150 που συμμετείχαν στην εκδήλωση της Ιδρυτικής Διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ της 3ης Σεπτεμβρίου 1974.
Ήταν μόλις 31 ετών όταν ανέλαβε γενικός γραμματέας στο υπουργείο Εμπορίου και λίγο αργότερα γενικός διευθυντής στην Εθνική Τράπεζα Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ), που αποτέλεσε τη μετεκπαίδευσή του στη σύγχρονη τραπεζική.
Ήταν 54 ετών, όταν ξεκίνησε το δικό του οινοποιείο στη Νεμέα. Στο μεταξύ χρονικό διάστημα, ο Μιχάλης Σάλλας είχε «μεθύσει» την Ελλάδα με πρωτοφανείς επιχειρηματικές συμμαχίες, με τις ρηξικέλευθες απόψεις του και με τον απίστευτο «χορό» εξαγορών και συγχωνεύσεων στο τραπεζικό μας σύστημα. Από το 1990 μέχρι σήμερα εκπλήσσει εχθρούς και φίλους με τις πρωτοποριακές ιδέες και τις προτάσεις του. Ήταν ο πρώτος Έλληνας τραπεζίτης που κατάλαβε τη σημασία της οικολογικής ανάπτυξης, της σύγχρονης αγροτικής οικονομίας και ήταν ο πρώτος τραπεζίτης που επένδυσε στo Internet Banking ιδρύοντας, πριν από χρόνια, μια ξεχωριστή εξειδικευμένη εταιρεία, τη Winbank. Ο Μιχάλης Σάλλας ήταν από τους ελάχιστους συνομιλητές του Ανδρέα Παπανδρέου που από την πρώτη στιγμή είχε καταλάβει τι σημαίνει, για μια μικρή περιφερειακή χώρα όπως η Ελλάδα, η προσπάθεια για οικονομική ενοποίηση της Ευρώπης.
Μέσα στο ΠΑΣΟΚ, ο Μιχάλης Σάλλας επιχειρηματολογούσε διαρκώς υπέρ του ευρώ. Μετά το 1992 και την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ, μιλούσε, δίδασκε, συζητούσε, κονταροχτυπιόταν καθημερινά στις δημόσιες εκδηλώσεις, εξηγώντας ότι το μέλλον της Ελλάδας βρίσκεται στην Ευρώπη και όχι στον «τρίτο δρόμο προς τον σοσιαλισμό»… Ο Μιχάλης Σάλλας γεννήθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης το 1950. Σπούδασε στην Αθήνα Οικονομικές Επιστήμες και συνέχισε τις σπουδές του στη Γερμανία. Πήρε το διδακτορικό του στα Οικονομικά από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Όσον καιρό σπούδαζε στην Αθήνα, πήρε μέρος στην αντίσταση κατά της Χούντας, συνελήφθη από την Ασφάλεια και φυλακίστηκε. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1974 και στήριξε από την πρώτη στιγμή την προσπάθεια του Ανδρέα Παπανδρέου στην πορεία προς την εξουσία. Από το 1983 δίδασκε στην Πάντειο Ανωτάτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών οικονομετρία και θεωρία πρόγνωσης. Η πρόγνωση των οικονομικών εξελίξεων ήταν και εξακολουθεί να είναι το χαρακτηριστικότερο προτέρημα του Μιχάλη Σάλλα
Έκανε τις ιδέες του πράξη
Από τη θητεία του τόσο στο υπουργείο Εμπορίου όσο και στην ΕΤΒΑ κέρδισε πολλά. Οι επιχειρηματίες της εποχής κατά- λαβαν τις ξεχωριστές ικανότητές του και, κυρίως, κέρδισε την εμπιστοσύνη τους. Ο κ. Σάλλας ήταν από τους πρώτους ένθερμους οπαδούς της «απελευθέρωσης των αγορών» στην Ελλάδα. Ανέλαβε πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και πρόεδρος της Επιτροπής Εκσυγχρονισμού Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος. Το καλοκαίρι του «βρόμικου 1989», με την πτώση της κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου, ο Μιχάλης Σάλλας συνειδητοποιεί ότι έχει ολοκληρωθεί η σχέση του με τα κοινά και πρέπει να ασχοληθεί αποκλειστικά με τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Στην Ελλάδα έχει συγκροτηθεί η μεταβατική κυβέρνηση Τζαννετάκη. Ο Μιχάλης Σάλλας προειδοποιεί τους πρώην συντρόφους του στο ΠΑΣΟΚ ότι η επικείμενη έλευση του ευρώ θα αλλάξει τη δομή όλων των ευρωπαϊκών οικονομιών και θα σημάνει το τέλος του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού. Είναι μόλις 40 ετών. Ιδρύει την Ιδιωτική Επενδυτική, την πρώτη μη τραπεζική εταιρεία Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου που εισήχθη στο Xρηματιστήριο της Αθήνας. Το 1990, τη διακυβέρνηση της χώρας αναλαμβάνει η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με βασικό σύνθημα τις ιδιωτικοποιήσεις στην ελληνική οικονομία.
Το μυστικό της επιτυχίας
Τον χειμώνα του 1990-1991, ο Μιχάλης Σάλλας εμφανίζεται ως επικεφαλής μιας μεγάλης ομάδας ισχυρών επιχειρηματιών της εποχής (Δ. Δασκαλόπουλος, Π. Μπήτρος, Στ. Γκολέμης) που έχουν συνειδητοποιήσει ότι η άνοδος του Χρηματιστηρίου και η απελευθέρωση της τραπεζικής αγοράς αλλάζουν το τοπίο στην οικονομία. Την εποχή που οι πρώην σύντροφοί του κάνουν λόγο για «ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας», ο Μ. Σάλλας υποβάλλει αίτηση στην Τράπεζα της Ελλάδος για ίδρυση τράπεζας. Στην κριτική των πρώην συντρόφων του ο Μ. Σάλλας απαντά ότι «σημασία δεν έχουν οι κυβερνήσεις, αλλά το πώς αξιοποιεί ο καθένας την εκάστοτε πολιτική και οικονομική συγκυρία». Εκείνη ακριβώς την εποχή –συμπτωματικά;– ανακοινώθηκε επισήμως η πρόθεση της Εμπορικής Τράπεζας να πωλήσει το 67% των μετοχών μιας μικρής και ζημιογόνας, ουσιαστικά ανύπαρκτης τράπεζας, της Πειραιώς.
Οι παραδοσιακοί τραπεζίτες της εποχής ούτε που κατάλαβαν την πραγματική αξία αυτού που τότε αποκαλούσαν «τραπεζικό κουφάρι». Στα τέλη του 1991 η Τράπεζα Πειραιώς αλλάζει χέρια, αφού ο πολυμετοχικός όμιλος που εκπροσωπεί ο Κρητικός τραπεζίτης ως επικεφαλής ομάδας επιχειρηματιών (κ.κ. Δασκαλόπουλος, Βασιλάκης (Aegean), Δασκαλοντωνάκης, Φουρλής (ΙΚΕΑ) και αργότερα ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος) κερδίζει τη μάχη που έδωσε με αντίπαλο έναν όμιλο εφοπλιστών, που εκπροσωπούσε ο παλιός πρόεδρος του Ολυμπιακού, Σταύρος Νταϊφάς.
Το τίμημα για το 67% των μετοχών της θυγατρικής τράπεζας της Εμπορικής έφθασε τα 3 δισεκατομμύρια δραχμές, για μια τράπεζα που το μερίδιό της ήταν δεν ήταν 0,15%, οι ζημίες της στα τέλη του 1991 εκτιμούνταν σε 140 εκατ. δρχ. και το σύνολο του ενεργητικού της 25 δισ. δρχ. (οι καταθέσεις 22 δισ. δρχ. και τα δάνεια 8 δισ. δρχ., από τα οποία τα 5 δισ. δρχ. ήταν προβληματικά). Το σχέδιο του Μιχάλη Σάλλα ήταν εξαιρετικά απλό. Λογικό και αυτονόητο. Πρώτα απ’ όλα έδωσε πολλές αρμοδιότητες στον έμπειρο Iάκωβο Γεωργάνα. Αμέσως μετά δέ-σμευσε τους επιχειρηματίες που συμμετείχαν στην εξαγορά της Τράπεζας Πειραιώς να φέρουν όλες τις δουλειές τους στη… δική τους τράπεζα. Τι πιο απλό; Οι πρώτοι μεγάλοι πελάτες της Τράπεζας Πειραιώς ήταν οι ίδιοι οι μεγαλομέτοχοί της με τις επιχειρήσεις τους. Αμέσως μετά, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της χρηματιστηριακής αγοράς και των διεθνών συγκυριών, ξεκίνησε το «παιχνίδι» των εξαγορών και συγχωνεύσεων.
Στην αρχή, ο Μιχάλης Σάλλας εξαγοράζει μικρές τράπεζες, όπως η Chasse Manhattan, η Credit Lyonnais Hellas και η Nat West. To καλοκαίρι του 1998, η Πειραιώς έγινε και τράπεζα της Βορείου Ελλάδος, αποκτώντας Tράπεζα Mακεδονίας – Θράκης. Έναν χρόνο μετά, έκλεισε συμφωνία-ορόσημο με τον Όμιλο Bαρδινογιάννη, μεγαλομέτοχο της Tράπεζας Xίου, για την εξαγορά της και στη συνέχεια για μια σημαντική συμμαχία που κατέστησε την πανίσχυρη επιχειρηματική οικογένεια έναν από τους βασικότερους μετό- χους της πολυμετοχικής Τράπεζας Πειραιώς.
Εξασθενώντας τους αντιπάλους
Το «παιχνίδι» των απροσδόκητων εξαγορών και συγχωνεύσεων συνεχίσθηκε με αμείωτη ένταση, με ενορχηστρωτή τον στρατηγό Μιχάλη Σάλλα. Συγκρούσθηκε με τους ισχυρούς του τραπεζικού συστήματος, άλλοτε κέρδισε κι άλλοτε έχασε. Δεν κατάφερε να αγοράσει την Ιονική Τράπεζα, αλλά υποχρέωσε τον Γιάννη Κωστόπουλο να ανεβάσει θεαματικά το τίμημα. Το ίδιο «κόλπο» εφάρμοσε και στην Τράπεζα Εργασίας. Υποχρέωσε τον Σπύρο Λάτση, το μεγάλο αφεντικό της Eurobank, να βάλει πολύ βαθιά το χέρι στην τσέπη για να αγορά- σει την Τράπεζα Εργασίας, καταβάλλοντας 1,3 τρισ. δρχ., ενώ το αρχικό τίμημα δεν ξεπερνούσε τα 600 δισ. δρχ.
Όσο οι αντίπαλοί του αιμορραγούσαν με ακριβές εξαγορές, ο Μιχάλης Σάλλας δημιουργούσε τον δικό του εξωστρεφή χρηματοπιστωτικό όμιλο. H εξαγορά και απορρόφηση της κρατικής ETBA Bank (από την οποία ξεκίνησε την τραπεζική του καριέρα) ενίσχυσε περαιτέρω τη θέση της Πειραιώς σε δύο κρίσιμους τομείς: στα δάνεια των μεγάλων επιχειρήσεων και στη χρηματοδοτική μίσθωση, λόγω του σημαντικού μεριδίου αγοράς που διέθετε τότε η ETBA Leasing. Το 2005 εξαγόρασε τη βουλγαρική τράπεζα Eurobank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Bulgaria), μπήκε στη σερβική αγορά με την εξαγορά της Atlas Bank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Beograd) αλλά και στην αιγυπτιακή αγορά, με την εξαγορά της Egyptian Commercial Bank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Egypt).
Το 2007, ο Όμιλος Πειραιώς διεύρυνε τη διεθνή παρουσία του στην Ουκρανία, με την εξαγορά της International Commerce Bank (μετονομάστηκε σε Piraeus Bank ICB), και στην Κύπρο με την ίδρυση της Τράπεζας Πειραιώς Κύπρου και τη συμφωνία εξαγοράς του δικτύου της Arab Bank Κύπρου. Το 2012, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε το «υγιές» τμήμα της Αγροτικής Τράπεζας της Ελλάδος (επιλεγμένα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού) και τη Γενική Τράπεζα. Τον Μάρτιο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τις τραπεζικές δραστηριότητες στην Ελλάδα της Τράπεζας Κύπρου, της Cyprus Popular Bank και της Ελληνικής Τράπεζας. Τον Ιούνιο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς απέκτησε τη Millennium Bank Ελλάδας. Αμέσως μετά ολοκλήρωσε τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης μετά την εφαρμογή του PSI, επιτυγχάνοντας την υψηλότερη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα μεταξύ των ελληνικών συστημικών τραπεζών, τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους. Τον Απρίλιο του 2014, η Τράπεζα ολοκλήρωσε με επιτυχία αύξηση κεφαλαίου, ύψους 1,75 δισ. ευρώ.
Ο ρόλος της Σοφίας Στάικου
Θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμισθεί ο ρόλος της οικογένειας στην εντυπωσιακή πορεία του Μιχάλη Σάλλα. Παντρεύτηκε τη Σοφία Στάικου, η οποία σπούδασε στην Πάντειο και έκανε μεταπτυχιακά στη Βιομηχανική Ψυχολογία στην Αγγλία. Οι «κακές γλώσσες» λένε ότι η Σοφία «συμμάζεψε» τον Μιχάλη, που του άρεσε πάντα η καλή ζωή, τα ταξίδια και οι μικρές πολυτέλειες της ζωής. Έκαναν δύο παιδιά, τον Γιώργο και τη Μυρτώ, η οποία έχει αναλάβει την οινοποιητική επιχείρηση της οικογένειας, τη ΣΕΜΕΛΗ. Η Σοφία Στάικου, την οποία σήμερα όλοι γνωρίζουν για την έντονη κοινωνική της δραστηριότητα και τα θεαματικά επιτεύγματα στις πολιτιστικές παρεμβάσεις του Ομίλου Πειραιώς, έχει τη δική της αυτόνομη εντυπωσιακή επαγγελματική πορεία. Έχει εργαστεί για περισσότερα από 20 χρό- νια στον τραπεζικό τομέα στη Citibank, στην Τράπεζα της Ελλάδος, στο γραφείο του υπουργού Οικονομικών στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (1974) και στη συνέχεια στο γραφείο του τότε πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Μετά το 1981, εργάστηκε στη Διεύθυνση Μάρκετινγκ και Δημοσίων Σχέσεων της Ιονικής Τράπεζας, στο Γραφείο Τύ- που και Δημοσίων Σχέσεων του υπουργείου Χωροταξίας και Περιβάλλοντος και στη διαφημιστική εταιρεία Solid Advertising. Ανέλαβε τη Γενική Διεύθυνση του Προσωπικού και της Επικοινωνίας της Τράπεζας Πειραιώς. Από το 2002 είναι πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος της τράπεζας και υπεύθυνη της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Ομίλου Πειραιώς. Έχει βάλει την προσωπική της σφραγίδα στη δημιουργία θεματικών μουσείων για τη διάσωση της βιομηχανικής ιστορίας και τεχνολογίας της Ελλάδας. Έχει τιμηθεί με το βραβείο Europa Nostra και συμμετέχει στο ΔΣ του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, στο ΔΣ του Ελληνικού Φεστιβάλ, ενώ είναι μέλος του Συμβουλίου Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού.
Διαβάστε ποιο το αύριο για καταθέσεις και επιχειρήσεις στις ελληνικές τράπεζες και το παρασκήνιο της αποχώρησης Σάλλα από την Πειραιώς.
